بررسی نوآوری های قسامه در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392

چکیده قسامه در لغت ، مصدر و به معنای قسم یاد کردن است در اصطلاح بعضی از فقیهان ، مراد سوگندهایی است که بر اولیای دم تقسیم می شود . به هر تقدیر ، اسمی است غیر مصدری که جایگزین مصدر شده است . از جمله دلیل های ثابت کردن قتل و یا جنایت های وارد بر اعضاء لوث است و لوث ، عبارت است است از اینکه : گروهی نزد حاکم برای ثابت کردن جنایت بر عهده متهم ادای سوگند کنند ، تا بر اساس سوگند آنان، جنایت ثابت گردد و ادای سوگند ، گاهی از وقت ها،پنجاه بار و گاهی بیست و و پنج بار و گاهی کمتر از این است که در فقه به شرح از آن بحث شده است اختلاف است که آیا قسامه، پیش از اسلام، در جاهلیت نیز ، در میان اعراب وجود داشته است و در اسلام با یک سلسله ویژگی ها نیز پذیرفته شده است یا نه ؟ و روایات بسیاری در کتاب های حدیث ، در ارتباط با قسامه آمده است . فقها به اتفاق آراء نظر دارند که قسامه موجب پرداخت دیه در قتل شبه عمد و خطایی است اما در قتل عمد نظر فقها مختلف است . حنفی و شافعی اعتقاد دارند که لوث موجب قصاص نمی شود بلکه فقط دیه ثابت می شود . مالکی قائل به تفصیل شده و مشهور فقهای شیعه می فرمایند که : اگر لوث محقق شد و اجرا شود مدعی علیه یا مدعی علیهم قصاص می شود . در بخش های انتهایی هم صحبت از کیفیت و کمیت لوث شد که اختلاف نظرهایی بین فقها وجود داشت . البته بعضی از حقوق دانان لوث را از نقایص قانون مجازات اسلامی می دانند و اجرای قواعد جزایی مبتنی بر فقه از جهت شکل و آیین دادرسی فقط در محیط های محدود و با جمعیت کم که در آن همه یکدیگر را می شناسند و قاضی نیز کم و بیش همه مراجعین احتمالی را می شناسند ، نتایج مثبت دارد . در شهرهای بزرگ به ناچار اجرای این ضوابط با اشکال مواجه خواهد شد . علی الخصوص که در مواردی مانند شهادت ، سوگند یا لوث ، مسئله مبانی اخلاقی و میزان تقوا و خدا ترسی افراد نیز کاملاً مطرح است کلید واژگان : قسامه ، تعداد قسم ، لوث ، قصاص ، تعدد متهم